VAT na kawę i herbatę - Aktualne stawki (23%, 8%)

Czy na pewno wiesz, jaką stawkę VAT nabić na paragonie za latte na wynos? Błąd, choć pozornie niewielki, może kosztować Cię znacznie więcej, niż myślisz. Przepisy dotyczące podatku VAT w gastronomii są skomplikowane i pełne pułapek, a kawa i herbata, mimo swojej popularności, należą do najbardziej problematycznych produktów pod względem podatkowym.  

Kiedy kawa i herbata mają 23% VAT?

23% to standard

Zacznijmy od fundamentu: kawa i herbata, jako gotowe napoje serwowane w gastronomii, co do zasady objęte są podstawową stawką VAT, która wynosi 23%. Ta reguła dotyczy sytuacji, gdy sprzedajesz je jako samodzielne, pojedyncze produkty.  

Scenariusz 1: Sprzedaż na miejscu w lokalu

Najprostszy i najczęstszy przypadek: klient zamawia w Twojej kawiarni lub restauracji filiżankę czarnej kawy, cappuccino lub herbatę i spożywa ją przy stoliku. Na paragonie fiskalnym dla tej pozycji musi widnieć stawka 23% VAT.  

Scenariusz 2: Sprzedaż na wynos i w dostawie

To kluczowy punkt, w którym wielu przedsiębiorców popełnia błędy. Sprzedaż kawy lub herbaty "na wynos" lub w ramach dostawy nie zmienia stawki VAT. Nadal jest to dostawa towaru (napoju) opodatkowana stawką 23%. Mylne przekonanie, że sprzedaż na wynos automatycznie kwalifikuje się do niższej stawki, jest jednym z najczęstszych źródeł problemów podczas kontroli skarbowych.  

Kiedy możliwa jest stawka 8% VAT?

W gastronomii często spotykamy się z preferencyjną stawką 8% VAT. Dotyczy ona jednak "usługi gastronomicznej" (klasyfikowanej w PKWiU 56), czyli świadczenia kompleksowego, które obejmuje nie tylko sam produkt (posiłek), ale również szereg usług dodatkowych, takich jak przygotowanie i podanie dania, obsługa kelnerska, udostępnienie miejsca do siedzenia, toalety czy naczyń.  

Wyłączenie napojów z 8% stawki

I tu dochodzimy do sedna sprawy. Ustawa o VAT wprost wyłącza z preferencyjnej stawki 8% sprzedaż określonych napojów, nawet jeśli są one serwowane w ramach usługi gastronomicznej. Do tej grupy należą między innymi:

• Napoje, przy przygotowaniu których wykorzystywany jest napar z kawy lub herbaty.
• Napoje bezalkoholowe gazowane.
• Wody mineralne.  

Oznacza to, że nawet jeśli klient zamawia posiłek (objęty stawką 8%) i osobno kawę, to kawa na tym samym rachunku musi być opodatkowana stawką 23%.  

Jedyna możliwość na 8% VAT: Kawa/herbata jako część zestawu

Istnieje tylko jeden scenariusz, w którym możesz legalnie zastosować 8% VAT na kawę lub herbatę. Dzieje się tak, gdy napój jest nieodłącznym i podrzędnym elementem usługi kompleksowej, czyli gotowego zestawu sprzedawanego za jedną, łączną cenę.  

• Przykład poprawny: Zestaw śniadaniowy "Jajecznica + kawa" za 30 zł. Całość jest traktowana jako usługa gastronomiczna i opodatkowana stawką 8% VAT.
• Przykład niepoprawny: Klient zamawia jajecznicę za 20 zł i osobno kawę za 10 zł. W tej sytuacji jajecznica ma stawkę 8% VAT, a kawa 23% VAT.

Najczęstsze pułapki i mity – sprawdź, czy nie popełniasz tych błędów!

"Kawa z mlekiem ma niższy VAT"

To jeden z najtrwalszych mitów w branży. Choć historycznie istniały takie interpretacje, od wielu lat są one nieaktualne. Dodatek mleka krowiego (w formie płynnej lub spienionej) nie zmienia klasyfikacji napoju. Latte, cappuccino czy flat white to w świetle przepisów wciąż napoje na bazie kawy, a więc objęte są stawką 23% VAT.  

A co z kawą z mlekiem roślinnym (owsianym, sojowym)?

W dobie rosnącej popularności alternatyw dla mleka krowiego to bardzo istotne pytanie. Chociaż brakuje bezpośrednich interpretacji, logika przepisów jest jednoznaczna. Podobnie jak w przypadku mleka krowiego, dodatek napoju roślinnego (owsianego, sojowego, migdałowego) nie zmienia faktu, że podstawą napoju jest napar z kawy. W związku z tym, kawa z mlekiem roślinnym również podlega stawce 23% VAT. Interpretacje podatkowe dla samych napojów roślinnych wskazują, że mogą one korzystać z niższych stawek, ale tylko gdy są sprzedawane jako samodzielny produkt, a nie jako dodatek do kawy.  

Kawa zbożowa i substytuty kawy

Jeśli produkt, który serwujesz, zawiera w swoim składzie kawę (nawet w niewielkiej ilości) lub jest jej substytutem, podlega opodatkowaniu stawką 23%. Wyjątkiem może być np. sprzedaż detaliczna paczkowanej cykorii palonej jako towaru, która może być objęta stawką 8%, ale już przygotowany z niej napój serwowany w lokalu będzie opodatkowany stawką 23%.  

Pułapka "Kawa za 1 zł" do ciastka

To popularna forma optymalizacji podatkowej, polegająca na oferowaniu zestawu "ciastko + kawa", gdzie ciastko (8% VAT) ma wysoką cenę, a kawa (23% VAT) symboliczną. Należy jednak podchodzić do tego z dużą ostrożnością. Ministerstwo Finansów i organy podatkowe wielokrotnie ostrzegały, że takie działania mogą być uznane za sztuczne i mające na celu obejście prawa, co niesie ze sobą ryzyko zakwestionowania rozliczeń podczas kontroli.  

Nowość od 2024: Opłata SUP za kubek – jak prawidłowo naliczyć VAT?

Od 1 stycznia 2024 roku przedsiębiorcy sprzedający napoje lub żywność w jednorazowych opakowaniach z tworzyw sztucznych mają obowiązek pobierania dodatkowej opłaty, tzw. opłaty SUP.  

Ile wynosi opłata SUP?

Stawki opłaty są stałe i wynoszą:

• 0,20 zł za każdy jednorazowy kubek na napoje (wraz z wieczkiem/pokrywką).
• 0,25 zł za każdy pojemnik na żywność.  

Jaką stawką VAT opodatkować opłatę SUP?

To kluczowa i często niezrozumiana zasada. Opłata SUP nie ma własnej, odrębnej stawki VAT. Zgodnie z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Finansów, opłata ta stanowi część ceny produktu i musi być opodatkowana tą samą stawką VAT, co towar sprzedawany w danym opakowaniu.  

• Przykład 1: Sprzedajesz kawę na wynos (produkt z 23% VAT) w kubku jednorazowym. Do ceny kawy doliczasz 0,20 zł opłaty SUP, a całą tę kwotę (cena kawy + 0,20 zł) opodatkowujesz stawką 23% VAT.
• Przykład 2: Sprzedajesz zupę na wynos (usługa gastronomiczna z 8% VAT) w pojemniku jednorazowym. Do ceny zupy doliczasz 0,25 zł opłaty SUP, a całą tę kwotę (cena zupy + 0,25 zł) opodatkowujesz stawką 8% VAT.

Jak wykazać opłatę SUP na paragonie?

Ministerstwo Finansów wyjaśniło, że nie ma obowiązku wyodrębniania opłaty SUP jako osobnej pozycji na paragonie fiskalnym. Najprostszą i zalecaną metodą jest wliczenie jej w cenę sprzedawanego produktu. Jest to jednak praktyka dopuszczalna.  

Nomenklatura Scalona (CN) i WIS, czyli Twoja tarcza ochronna

Rola klasyfikacji CN w ustalaniu stawek VAT

Dla celów podatkowych wszystkie towary są klasyfikowane według tzw. Nomenklatury Scalonej (CN). To właśnie od przypisanego kodu CN zależy, jaka stawka VAT ma zastosowanie. Kawa (kod CN 0901) i herbata (kod CN 0902) są wprost wskazane w przepisach jako towary objęte podstawową stawką VAT.  

Wiążąca Informacja Stawkowa (WIS) – dlaczego warto ją mieć?

Jeśli masz wątpliwości co do prawidłowej stawki VAT dla nietypowego produktu (np. innowacyjnego napoju na bazie kawy), najlepszym rozwiązaniem jest wystąpienie do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (KIS) o wydanie Wiążącej Informacji Stawkowej (WIS). Jest to oficjalna decyzja, która daje Ci 100% pewność co do stosowanej stawki i stanowi formalną ochronę na wypadek kontroli skarbowej. Analiza wydanych decyzji WIS pokazuje, jak organy podchodzą do klasyfikacji różnych produktów, np. kawy z dodatkami czy kawy zbożowej.  

Checklista VAT dla Twojej kawiarni/restauracji

Aby ułatwić Ci codzienne stosowanie przepisów, przygotowaliśmy praktyczną tabelę.

Działaj z pewnością siebie

Pamiętaj o kluczowych zasadach: 23% VAT to standard dla kawy i herbaty jako samodzielnych napojów, 8% VAT jest możliwe tylko w ściśle określonych zestawach, a nowa opłata SUP zawsze dzieli stawkę VAT z produktem, który jest w opakowaniu.

Teraz jest najlepszy moment, aby działać. Przejrzyj swoje menu, cennik i, co najważniejsze, sprawdź konfigurację stawek w swoim systemie POS. Prawidłowe rozliczenia to nie tylko spokój ducha, ale także fundament stabilnego i bezpiecznego biznesu.