Amortyzacja środka trwałego - co musisz wiedzieć

Środki trwałe to integralna część wielu firm, szczególnie z branży technologicznej i IT. Sprawdź co możesz do nich zaliczyć i jak wygląda ich amortyzacja. 

W artykule:

• Środki trwałe podlegające amortyzacji
• Czego nie możesz amortyzować?
• Obliczanie stawki amortyzacji
• A co z ulepszeniem środka trwałego?

Środki trwałe podlegające amortyzacji

Wśród środków trwałych podlegających amortyzacji wyróżniamy te, których przewidywany okres użytkowania jest dłuższy niż jeden rok. Środek trwały musi być wykorzystywany w działalności gospodarczej albo oddane na podstawie odpowiedniej umowy, np. wynajęty. 

Środek trwały może mieć wartość mniejszą niż 10 tys zł., tylko że wtedy jednorazowo można zaliczyć go do kosztów bez amortyzacji w czasie. 

Do środków trwałych zaliczamy więc: 

• budowle, budynki (także wybudowane na cudzym gruncie) oraz lokale będące odrębną własnością;
• maszyny, urządzenia i środki transportu;
• inne przedmioty;
• przyjęte do używania inwestycje w obcych środkach trwałych;
• składniki majątku, niestanowiące własności lub współwłasności podatnika, wykorzystywane przez niego na potrzeby związane z prowadzoną działalnością na podstawie umowy leasingu finansowego.

Amortyzacji podlegają również środki trwałe, które nie mają charakteru materialnego:

• autorskie lub pokrewne prawa majątkowe, licencje, patenty, prawo własności przemysłowej, know-how;
• spółdzielcze prawo do lokalu;
• wartość firmy;
• koszty prac rozwojowych zakończonych wynikiem pozytywnym;
• składniki majątku, niestanowiące własności lub współwłasności podatnika, wykorzystywane przez niego na potrzeby związane z prowadzoną działalnością na podstawie umowy leasingu finansowego.

Czego nie możesz amortyzować?

Istnieje również katalog środków trwałych, które nie podlegają amortyzacji, w tym: 

• grunty i prawa wieczystego użytkowania gruntów;
• budynki mieszkalne wraz ze znajdującymi się w nich dźwigami, lokale mieszkalne stanowiące odrębną nieruchomość, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, służące prowadzonej działalności gospodarczej lub wydzierżawiane albo wynajmowane na podstawie umowy;
• dzieła sztuki i eksponaty muzealne;
• niekiedy wartość firmy;
• składniki majątku nieużywane w działalności, którą podatnik zawiesił albo jej zaprzestał.

Obliczanie stawki amortyzacji

Stawki amortyzacyjne oraz numery klasyfikacyjne powyższych środków trwałych znajdują się w tzw. Klasyfikacji Środków Trwałych - KŚT. Znajdziecie je między innymi na stronie https://stat.gov.pl/Klasyfikacje/doc/kst/kst.htm 

Wyróżnia się cztery podstawowe metody amortyzacji środków trwałych:

• amortyzacja liniowa – najczęściej wykorzystywana i najpopularniejsza opcja, która polega na równomiernym rozłożeniu odpisów amortyzacyjnych w czasie. W każdym miesiącu wartość ŚT jest korygowana o taki sam odpis amortyzacyjny;

• amortyzacja degresywna – to metoda, która polega na założeniu, że ŚT zużywa się szybciej w początkowym stadium użytkowania. Dzięki temu możliwe jest szybsze zaliczenie części wartości początkowej środka trwałego w koszty i obniżenie w ten sposób wysokości podatku dochodowego. Co jednak jest ważne - firma musi generować dochód w momencie włączenia środka trwałego do ewidencji. Jeśli więc po jego zakupie firma generuje straty, korzystniejsza będzie amortyzacja progresywna;

• amortyzacja progresywna – która jest przeciwieństwem degresywnej - polega na tym, że w początkowych miesiącach odpisy są niższe niż w kolejnych miesiącach użytkowania ŚT, a dzieje się tak ze względu na opinię iż koszty eksploatacji rosną wraz z czasem użytkowania. Przykładem mogą być konieczne remonty; 

• amortyzacja naturalna – w tej metodzie zużycie ŚT jest uzależnione od intensywności jego użytkowania. Jak podaje nfg.pl: jeśli kupujesz nową linię produkcyjną i zakładasz, że pozwoli Ci ona wyprodukować przez cały okres użytkowania X tysięcy sztuk produktu, odpisy amortyzacyjne kalkulujesz na podstawie rzeczywistej skali produkcji w danym miesiącu.

A co z ulepszeniem środka trwałego?

Ulepszenie ŚT nie powoduje bezpośrednich zmian w zasadach amortyzacji. Jednak warto zwrócić uwagę na fakt, że odpisów amortyzacyjnych należy dokonywać od wartości początkowej środka trwałego, która została powiększona o sumę wydatków na jego ulepszenie. 

Środki trwałe uważa się za ulepszone, jeżeli suma wydatków poniesionych na ich przebudowę, rozbudowę, rekonstrukcję, adaptację lub modernizację w danym roku podatkowym przekracza kwotę 10.000 zł i wydatki te powodują wzrost wartości użytkowej w stosunku do wartości z dnia przyjęcia środków trwałych do używania.