Wakacje składkowe dla przedsiębiorców: jak skorzystać z ulgi na składki ZUS?

Wakacje składkowe to ulga, która umożliwia przedsiębiorcom obniżenie kosztów związanych z opłacaniem składek na ubezpieczenia społeczne. Zgodnie z nowymi przepisami, osoby prowadzące działalność gospodarczą mogą raz w roku skorzystać z całkowitego zwolnienia z płacenia składek za siebie. Aby skorzystać z tej ulgi, należy spełnić określone warunki i złożyć odpowiedni wniosek do ZUS. W artykule przedstawiamy szczegóły dotyczące tych warunków, procedury składania wniosku oraz dokumentów, które trzeba dostarczyć, aby prawidłowo skorzystać z wakacji składkowych.

Spis treści:

• Zasady zwolnienia ze składek ZUS
• Kto może skorzystać z wakacji składkowych ZUS w 2024 roku?
• Warunki skorzystania z ulgi jako pomoc de minimis
• Jakie składki obejmuje zwolnienie?
• Składki opłacone z budżetu państwa
• Jak złożyć wniosek?
• Jakie dokumenty rozliczeniowe trzeba złożyć na wakacjach składkowych?
• Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy
• Kiedy i jak dowiesz się, czy otrzymasz zwolnienie ze składek?
• Co ze wspólnikiem spółki cywilnej?
• Jak się odwołać od decyzji ZUS?

Zasady zwolnienia ze składek ZUS

Zgodnie z nowymi przepisami, przedsiębiorcy zyskali możliwość skorzystania z jednorazowego zwolnienia ze składek na ubezpieczenie społeczne, które opłacają za siebie. Oznacza to, że w ciągu roku mają prawo wybrać jeden dowolny miesiąc, za który nie będą musieli wnosić opłat z tytułu ubezpieczeń społecznych, co może stanowić istotne odciążenie finansowe dla wielu firm. Warto jednak pamiętać, że zwolnienie to dotyczy wyłącznie składek na ubezpieczenie społeczne właściciela – nie obejmuje składek odprowadzanych za pracowników, współpracowników ani zleceniobiorców.

Kto może skorzystać z wakacji składkowych ZUS w 2024 roku?

Ulga przysługuje przedsiębiorcom, którzy spełniają określone kryteria. Mogą z niej skorzystać osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, a także przedsiębiorcy zatrudniający do 9 pracowników. W tym drugiem wypadku w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku firma powinna mieć zgłoszonych maksymalnie 10 osób do ubezpieczeń społecznych lub ubezpieczenia zdrowotnego, łącznie z właścicielem firmy.

• Co ważne: do limitu 10 ubezpieczonych osób wliczane są różne kategorie osób związanych z działalnością przedsiębiorcy. Oprócz samego przedsiębiorcy, limit ten obejmuje również zatrudnionych pracowników, zleceniobiorców (z wyjątkiem uczniów i studentów do 26. roku życia) oraz osoby współpracujące z firmą. Przekroczenie tego limitu wyklucza możliwość skorzystania ze zwolnienia, dlatego tak istotne jest dokładne zweryfikowanie liczby ubezpieczonych przed złożeniem wniosku.
• Do limitu zgłoszonych do ubezpieczeń społecznych nie są wliczane osoby, które nie podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu. Oznacza to, że przedsiębiorca nie musi uwzględniać w limicie osób, które przebywają na urlopie wychowawczym, pobierają zasiłek macierzyński ani osób korzystających z urlopu bezpłatnego. 

Z ulgi mogą skorzystać wszyscy samodzielni przedsiębiorcy, niezależnie od wybranej formy rozliczania podatku dochodowego. Oznacza to, że prawo do zwolnienia obejmuje zarówno osoby rozliczające się według skali podatkowej, jak i te korzystające z podatku liniowego, ryczałtu czy karty podatkowej. Dzięki temu ulga jest dostępna dla szerokiego grona przedsiębiorców, niezależnie od przyjętych zasad opodatkowania ich działalności.

Warunki skorzystania z ulgi jako pomoc de minimis

Zwolnienie z opłacania składek na ubezpieczenie społeczne jest udzielane w ramach pomocy de minimis. Aby przedsiębiorca mógł skorzystać z tej ulgi, musi dysponować odpowiednim limitem pomocy de minimis, który pokryje sumę składek, z których planuje zwolnienie za dany miesiąc kalendarzowy. Oznacza to, że limit ten musi być równy lub wyższy niż kwota składek na ubezpieczenia społeczne, która obowiązywałaby go w wybranym miesiącu.

Prawo do skorzystania z wakacji składkowych przysługuje przedsiębiorcy spełniającemu dodatkowe kryteria:

• musiał podlegać (dobrowolnie lub obowiązkowo) ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej przynajmniej przez jeden dzień w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku.
• jeśli w okresie dwóch lat przed rokiem złożenia wniosku nie miał przychodów z działalności gospodarczej lub jego roczny przychód przynajmniej w jednym z dwóch ostatnich lat nie przekroczył równowartości 2 milionów euro.
• jeśli wnioskodawca w roku składania wniosku oraz w roku poprzednim nie wykonywał działalności na rzecz byłego pracodawcy, u którego w roku rozpoczęcia działalności lub rok wcześniej wykonywał te same czynności w ramach umowy o pracę lub spółdzielczego stosunku pracy.

Jakie składki obejmuje zwolnienie?

Zwolnienie z opłacania składek obejmuje składki naliczane od najniższej podstawy wymiaru, która obowiązuje danego przedsiębiorcę. Jeśli jednak przedsiębiorca opłaca składki na ubezpieczenia społeczne od wyższej podstawy, zwolnienie dotyczyć będzie jedynie wartości minimalnej, a różnicę będzie trzeba uregulować samodzielnie. To oznacza, że ulga nie obejmuje składek wykraczających poza minimum ustalone przez ZUS.

Przedsiębiorca może ubiegać się o zwolnienie z opłacania składek na:

• własne obowiązkowe ubezpieczenie społeczne, czyli składki emerytalne, rentowe i wypadkowe,
• własne dobrowolne ubezpieczenie chorobowe – zwolnienie jest możliwe, pod warunkiem, że przedsiębiorca podlega temu ubezpieczeniu zarówno w miesiącu składania wniosku, jak i w miesiącu poprzedzającym,
• Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy.

Warto zaznaczyć, że ulga nie obejmuje składki na ubezpieczenie zdrowotne, którą przedsiębiorca nadal musi opłacić w pełnej wysokości.

Składki opłacone z budżetu państwa 

W miesiącu, na który przedsiębiorca uzyskał zwolnienie ze składek, opłaty zostaną pokryte z budżetu państwa. Dzięki temu przedsiębiorca może kontynuować prowadzenie firmy bez konieczności jej zawieszania – w tym okresie może normalnie uzyskiwać przychody, wystawiać faktury i realizować zlecenia.

Co istotne, składki sfinansowane przez państwo są uwzględniane przy naliczaniu przyszłych świadczeń emerytalnych i rentowych. Oznacza to, że wakacje składkowe nie mają negatywnego wpływu na wysokość przyszłych świadczeń, co dodatkowo zwiększa atrakcyjność tego rozwiązania dla przedsiębiorców.

Jak złożyć wniosek? 

Przedsiębiorcy, którzy chcą skorzystać z wakacji składkowych, mogą złożyć wniosek drogą elektroniczną przez Platformę Usług Elektronicznych (PUE) lub eZUS, korzystając wyłącznie z konta płatnika. Wniosek oznaczony symbolem RWS jest dostępny od 1 listopada 2024 roku. Jest to dokument edytowalny, który automatycznie pobiera dane identyfikacyjne płatnika składek. Wniosek wypełnia także domyślnie okres zwolnienia – jest to miesiąc następujący po miesiącu złożenia wniosku – oraz obejmuje fundusze FUS, FP i FS, które można odznaczyć, jeśli nie są wymagane.

W formularzu przedsiębiorca musi podać dane potwierdzające spełnienie warunków ulgi, w tym oświadczenie o korzystaniu z pomocy de minimis i uzyskanym przychodzie. Warto pamiętać, że wniosek należy złożyć na miesiąc przed planowanym zwolnieniem – na przykład, aby skorzystać z ulgi w grudniu, przedsiębiorca musi złożyć wniosek w listopadzie. Złożenie wniosku w innym terminie, na przykład zbyt wcześnie lub dopiero w miesiącu, na który przypada zwolnienie, spowoduje jego odrzucenie.

W 2024 r. przedsiębiorcy mogą skorzystać z wakacji składkowych tylko za grudzień, a wnioski o tę ulgę powinni składać od 1 listopada 2024 r.

Jakie dokumenty rozliczeniowe trzeba złożyć na wakacjach składkowych?

W miesiącu, w którym przedsiębiorca korzysta ze zwolnienia z opłacania składek, nadal jest zobowiązany do złożenia odpowiednich dokumentów rozliczeniowych w terminie przewidzianym przez przepisy. Wymagane dokumenty obejmują:

• ZUS RCA z kodem „wakacyjnym,” uwzględniającym składki na ubezpieczenia społeczne finansowane z budżetu państwa,
• ZUS RCA z aktualnym kodem prowadzenia działalności gospodarczej, zawierający składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz, jeśli przedsiębiorca z niego nie zrezygnował, składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe,
• ZUS RCA dla pozostałych ubezpieczonych, w przypadku gdy przedsiębiorca zatrudnia pracowników lub zleceniobiorców,
• ZUS DRA, które podsumowuje dane złożone w raportach RCA.

Prawidłowe złożenie tych dokumentów jest konieczne, by skorzystanie z wakacji składkowych przebiegło bez komplikacji formalnych.

Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy

Jeśli przedsiębiorca korzysta ze zwolnienia ze składek na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy, a opłaca składki tylko za siebie, nie musi wykazywać tych składek w deklaracji rozliczeniowej. W przypadku, gdy przedsiębiorca ma obowiązek opłacania składek za innych ubezpieczonych, musi natomiast uwzględnić w deklaracji składki na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy dotyczące pracowników lub zleceniobiorców. Ważne jest, aby dokumentacja była zgodna z rzeczywistymi obowiązkami składkowymi przedsiębiorcy w danym okresie rozliczeniowym.

Kiedy i jak dowiesz się, czy otrzymasz zwolnienie ze składek?

Wnioski o zwolnienie ze składek są rozpatrywane automatycznie, zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania administracyjnego. 

Wszystkie informacje dotyczące statusu wniosku będą dostępne na koncie płatnika w Platformie Usług Elektronicznych (PUE) lub eZUS, dzięki czemu przedsiębiorcy mogą na bieżąco śledzić przebieg procedury i uzyskać odpowiedzi na ewentualne pytania dotyczące wniosku.

Co ze wspólnikiem spółki cywilnej?

O zwolnienie ze składek mogą ubiegać się także wspólnicy spółki cywilnej, którzy są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą i są wpisani do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). Warto podkreślić, że wniosek o zwolnienie (RWS) należy składać z indywidualnego profilu płatnika składek wspólnika na Platformie Usług Elektronicznych (PUE) lub eZUS, a nie z profilu spółki.

Ważne jest, aby wspólnicy spółki cywilnej pamiętali, że jako osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą i będące wpisane do CEIDG, to oni są płatnikami składek na własne ubezpieczenia. Spółka cywilna jest płatnikiem składek jedynie wtedy, gdy zatrudnia pracowników lub zleceniobiorców.

Oznacza to, że wspólnicy powinni rozliczać składki na własnym koncie płatnika, a nie na koncie spółki. W związku z tym, wspólnicy spółek cywilnych, którzy do tej pory rozliczali się przez konto spółki, muszą założyć swoje indywidualne konto w ZUS, by móc skorzystać z wakacji składkowych.

Jak się odwołać od decyzji ZUS?

Przedsiębiorca, który nie zgadza się z decyzją ZUS, ma prawo się od niej odwołać. Odwołanie składane jest za pośrednictwem ZUS do sądu okręgowego, a dokładniej do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, który jest właściwy według miejsca zamieszkania wnioskodawcy. Termin na złożenie odwołania wynosi miesiąc od dnia doręczenia decyzji.

Odwołanie można złożyć zarówno pisemnie, jak i ustnie do protokołu – w tym przypadku pracownik ZUS sporządzi protokół z odwołania. W treści odwołania powinny znaleźć się następujące informacje:

• oznaczenie sądu,
• imię, nazwisko i adres wnioskodawcy,
• numer i data decyzji,
• uzasadnienie odwołania,
• podpis wnioskodawcy lub pełnomocnika.

Warto wiedzieć, że odwołanie jest zwolnione z opłaty sądowej.

Jeśli odwołanie dotyczy sytuacji, w której przedsiębiorca nie otrzymał ulgi, musi on w międzyczasie rozliczyć składki na zasadach ogólnych oraz opłacić składki za miesiąc, którego dotyczy wniosek. Jeśli sąd zmieni decyzję ZUS na korzyść przedsiębiorcy, wówczas ZUS dokona korekty dokumentów, a przedsiębiorca będzie mógł złożyć wniosek o zwrot nadpłaconych składek, o ile nadpłata będzie miała miejsce.